Creëren met je handen biedt nieuw perspectief

Of je bij Teach Jeugdhulp dagelijks uren met je neus in de boeken zit? Nee hoor! Integendeel zelfs, de uitdagingen waar jongeren mee kampen op het gebied van leren en gedrag worden heel divers en creatief aangepakt door de begeleiders van Teach oftewel de Teach’ers. Praktijkonderwijs is een van die methodes. Begeleiders Marc en Jolien nemen ons een ochtend mee de Teach praktijklokalen in.

In het technieklokaal wordt deze dinsdagochtend aandachtig gewerkt aan een bureaulamp. Omringd door gereedschap en materialen die netjes geordend zijn in rekken, zitten twee jongeren ieder aan een eigen werkbank te priegelen aan elektriciteitsdraadjes. De muziek die uit de box klinkt zorgt voor een ontspannen sfeer en leidt zelfs tot een praatje tussen de jongeren. Eerder liet Teach’er Marc al weten dat sociaal contact tussen de jongeren hier niet vanzelfsprekend is. Sommigen hebben er veel moeite mee. De omgeving van het praktijklokaal werkt blijkbaar stimulerend. Marc geeft de jongeren wat instructies of helpt ze een handje als ze erom vragen. Op een gegeven moment raakt een van de twee jongeren gefrustreerd: “Ik kan dit niet”, wordt er gezegd. Marc grijpt de situatie aan als leermomentje: “Is het een kwestie van niet kunnen of is het gewoon nog niet gelukt op deze manier en kunnen we het op een andere manier nog eens proberen?” Er wordt niet meteen op gereageerd maar de stilte en gezichtsuitdrukking van de jongere verklappen zijn overdenkingen.

Praktijkonderwijs vast onderdeel in het aanbod
Praktijkonderwijs (PO) is inmiddels een vast onderdeel in het aanbod voor jongeren bij Teach Jeugdhulp. Met twee praktijklokalen, een voor techniek en een voor beeldende kunst, wordt er bewust aandacht gegeven aan enerzijds het leren van nieuwe vaardigheden en anderzijds het komen tot nieuwe inzichten door met de handen in plaats van het hoofd te werken. Marc vertelt: “Het begon ooit als een welkome manier van ontspannen naast de verplichte leervakken. Soms werkt je hoofd gewoon niet mee, is de concentratie weg, is praten lastig of is nieuwe informatie opnemen even te vermoeiend. Door aan de slag te gaan met je handen kan er weer ruimte ontstaan voor experiment, spel, plezier en ontspanning. Je hoeft er ook niet goed in te zijn. Je kunt het even laten liggen of opnieuw beginnen.” Hoewel PO niet verplicht is voor de jongeren bij Teach, zien de Teach’ers wel dat het voor iedere jongere relevant kan zijn. Juist omdat het een nieuw perspectief kan bieden. Marc: “Er zijn natuurlijk ook jongeren die het verschrikkelijk vinden. Maar dat zijn er maar weinig. Ze hebben bijvoorbeeld echt moeite met motorische vaardigheden. Een lijdensweg willen we er niet van maken dus dan is het ook oké om PO achterwege te laten.’’ 
 

Creaties binnen en buiten de comfortzone 
Waar Marc de jongeren vooral leert zagen, boren, timmeren en plakken, brengt Teach’er Jolien de jongeren juist creatieve, beeldende vaardigheden bij zoals aquarellen of tekenen. Haar creatieve praktijklokaal ademt dan ook een andere sfeer: materialen als stiften, scharen, plaksel, verfbussen, papier en klei laten zien dat we in een kunstige ruimte zijn beland. Werkstukjes van klei en grote panelen met graffiti-ontwerpen staan mooi uitgestald. Ook hier zitten twee jongeren aan een eigen werktafel geconcentreerd te werken. Vandaag met papier, kwast en verf. Jolien legt uit: “De jongeren zijn bij mij beeldend bezig, ze ontdekken nieuwe materialen en hun eigenschappen. Niet ieder materiaal werkt hetzelfde. Dat kan bijvoorbeeld een gevoel van ongemak of juist van controle in iemand losmaken. Een potlood of pen voelt misschien vertrouwder om mee te werken dan een kwast of spuitbus. Vervolgens is het niet alleen het instrument of gereedschap wat iets met je kan doen, maar ook het materiaal zelf.” Jolien toont een verfpalet dat op de tafel ligt: “De jongeren zijn nu bijvoorbeeld bezig met waterverf. Dit is vloeibaar en moeilijk controleerbaar. Als je daarmee aan de slag gaat, wordt gedrag zichtbaar. Dat kan ook gebeuren wanneer ik de opdracht verander of bij het zien van de eigengemaakte creatie. Kortom, het mooie van dingen creëren is dat taal niet meteen noodzakelijk is. Zowel het maakproces als de creatie zelf brengen allerlei manieren naar voren om jezelf uit te drukken. Dit werkt vooral heel goed bij de jongeren die moeite hebben met praten of die juist alles weg relativeren en het lastig vinden om emoties te tonen.” 

Vertrouwensband 
Er valt voor jongeren dus veel nieuw inzicht te behalen in de praktijklokalen van Teach. Zoals dingen leren maken met je handen, je creativiteit ontdekken en bekend worden met je eigen gedrag. Jolien voegt daaraan toe: “Ook voor ons team is deze methode van toegevoegde waarde. Collega Teach’ers die zich bezighouden met andere vormen van begeleiding komen ook wel eens meedoen in de praktijklokalen. Ze hebben net als de jongeren nog geen kennis van bepaalde technieken. Zo leren de Teach’ers en de jongeren mekaar op een gelijkwaardige manier kennen. Ze maken kennis met elkaars menselijkheid. Soms ben je enthousiast als iets wel lukt of juist teleurgesteld als het even niet lukt. Dat geldt voor iedereen. Dit schept op een ongedwongen manier een vertrouwensband die in de verdere begeleiding weer goed van pas komt.’’ 

Van creatie naar motivatie
De projecten in de praktijklokalen lijken voor vandaag aan een eind te komen. De jongeren ruimen hun werkplekken netjes op en hun creaties worden zorgvuldig opgeborgen om er de volgende keer weer verder aan te werken. Jolien praat nog even na met de jongeren over hun ervaringen met het praktijkonderwijs bij Teach. Een van de jongeren laat weten: “De variatie in de opdrachten en technieken vind ik echt leuk. Ook vind ik het fijn dat we de tijd voor opdrachten kunnen nemen.” De ander voegt enthousiast toe: “Je leert werken met veel verschillende materialen die je anders nooit zou gebruiken, zoals graffiti.” Met een grijns op hun gezichten concluderen ze: “Dit is eigenlijk het leukste onderdeel van Teach.” Het enthousiasme dat jongeren ervaren bij dit soort technische en creatieve projecten draagt zeker een steentje bij aan de motivatie om naar Teach te blijven komen. En die drijfveer is hard nodig om hun persoonlijke stip aan de horizon te bereiken.